خانه وبلاگ آشنایی با انواع تسمه تایم و علائم خرابی آن

آشنایی با انواع تسمه تایم و علائم خرابی آن

تسمه تایم (Timing Belt)یکی از قطعات حیاتی در موتور خودرو است که وظیفه هماهنگ‌سازی حرکت میل‌لنگ و میل‌سوپاپ را بر عهده دارد. در واقع، اگر تسمه تایم از کار بیفتد یا حتی یک دندانه از آن جا‌به‌جا شود، موتور به‌درستی کار نخواهد کرد و در برخی خودروها ممکن است سوپاپ‌ها و پیستون‌ها به هم برخورد کرده و خسارت جدی ایجاد شود.

در این مقاله بررسی می‌کنیم تسمه تایم چیست، چه انواعی دارد، علائم خرابی آن کدام است و چه زمانی باید نسبت به تعویض تسمه تایم اقدام کنید.

تسمه تایم چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

در موتورهای چهارزمانه، هماهنگی دقیق بین باز و بسته شدن سوپاپ‌ها با حرکت پیستون‌ها ضروری است. تسمه تایم با اتصال میل‌لنگ به میل‌سوپاپ، این هماهنگی را برقرار می‌کند.
اگر تسمه تایم حتی کمی از تنظیم خارج شود، زمان‌بندی احتراق موتور به هم می‌خورد و عملکرد موتور مختل می‌شود.

به زبان ساده:

میل‌لنگ حرکت رفت‌وبرگشتی پیستون‌ها را کنترل می‌کند.
میل‌سوپاپ باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را زمان‌بندی می‌کند.
تسمه تایم این دو را با دقت میلی‌ثانیه‌ای هماهنگ می‌کند.

انواع تسمه تایم در خودروها

تسمه تایم‌ها بسته به نوع موتور، جنس و طراحی ساخت، در چند دسته اصلی قرار می‌گیرند:

۱. تسمه تایم لاستیکی (Rubber Timing Belt)

این نوع تسمه از لاستیک مقاوم در برابر حرارت و روغن ساخته می‌شود و در اکثر خودروهای سواری رایج است.
درون آن نخ‌های تقویتی از جنس فایبرگلاس یا کولار تعبیه شده تا در برابر کشش مقاوم باشد.

مزیت‌ها:

قیمت مناسب
صدای کارکرد پایین
تعمیر آسان

معایب:

عمر مفید محدود (معمولاً ۶۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر)
حساس به گرما و روغن

۲. تسمه تایم زنجیری (Timing Chain)

در برخی موتورهای جدیدتر و خودروهای سنگین‌تر، به جای تسمه از زنجیر تایم فلزی استفاده می‌شود.
این سیستم دوام بالاتری دارد و معمولاً تا عمر مفید موتور نیازی به تعویض ندارد.

مزیت‌ها:

دوام بسیار بالا
مقاومت در برابر حرارت و روغن
نیاز کمتر به سرویس

معایب:

صدای بیشتر هنگام کار
هزینه تعمیر بالاتر در صورت خرابی

۳. تسمه تایم خشک و مرطوب (Dry vs. Wet Timing Belt)

برخی خودروها از تسمه تایم مرطوب استفاده می‌کنند؛ یعنی تسمه در تماس با روغن موتور کار می‌کند. این طراحی اصطکاک را کاهش می‌دهد و باعث عمر طولانی‌تر تسمه می‌شود.

تسمه تایم خشک:رایج‌تر و ارزان‌تر است.
تسمه تایم مرطوب:دوام بالاتر دارد ولی به روغن و سرویس دوره‌ای دقیق‌تری نیاز دارد.

اجزای مرتبط با تسمه تایم

تسمه تایم به تنهایی کار نمی‌کند. چند قطعه دیگر با آن در ارتباط مستقیم هستند:

پولی میل‌لنگ و میل‌سوپاپ
هرزگرد و بلبرینگ تسمه تایم
تسمه دینام (تسمه شارژر)
تسمه هیدرولیک و کولر در برخی خودروها

اگر هرکدام از این قطعات ایراد داشته باشند، فشار ناهماهنگی به تسمه وارد می‌شود و احتمال بریدن یا لیز خوردن تسمه بالا می‌رود.

علائم خرابی تسمه تایم

تسمه تایم معمولاً بدون هشدار خاصی پاره می‌شود، اما چند علامت می‌تواند نشان دهد که زمان تعویض آن رسیده است.

۱. صدای غیرعادی از ناحیه موتور

اگر صدایی شبیه تق‌تق، تق‌تق یا جیرجیر از قسمت جلو موتور می‌شنوید، ممکن است مربوط به تسمه تایم یا هرزگرد آن باشد.

۲. سخت روشن شدن موتور

در صورت لیز خوردن تسمه یا تنظیم نبودن زمان‌بندی، موتور سخت استارت می‌خورد یا اصلاً روشن نمی‌شود.

۳. لرزش موتور در حالت درجا

تایمینگ اشتباه بین میل‌لنگ و میل‌سوپاپ باعث کارکرد ناهماهنگ سیلندرها می‌شود و موتور در حالت درجا لرزش پیدا می‌کند.

۴. کاهش توان و شتاب

اگر احساس می‌کنید خودرو مثل قبل شتاب ندارد یا دیر به گاز پاسخ می‌دهد، ممکن است یکی از دندانه‌های تسمه جابه‌جا شده باشد.

۵. مشاهده پارگی یا ترک در تسمه

بازرسی چشمی تسمه تایم (در خودروهایی که در دسترس است) یکی از بهترین راه‌ها برای تشخیص خرابی است. در صورت مشاهده هرگونه ترک، پوسیدگی یا روغنی شدن تسمه، فوراً آن را تعویض کنید.

زمان مناسب تعویض تسمه تایم

عمر تسمه تایم معمولاً بین ۶۰تا ۱۰۰ هزار کیلومتر است، اما بسته به نوع خودرو و شرایط رانندگی متفاوت است.
اگر در مسیرهای پرگردوغبار یا آب‌وهوای گرم رانندگی می‌کنید، بهتر است زودتر تعویض شود.

همچنین توصیه می‌شود هنگام تعویض تسمه تایم، قطعات جانبی مثل پولی‌ها، بلبرینگ هرزگرد و پمپ آب نیز بررسی و در صورت نیاز تعویض شوند.

عواقب پاره شدن تسمه تایم

اگر تسمه تایم در زمان حرکت پاره شود، در اغلب موتورهای داخلی، سوپاپ‌ها با پیستون‌ها برخورد می‌کنند و منجر به خم شدن سوپاپ‌ها، شکستگی پیستون یا آسیب سرسیلندر می‌شود.
در این حالت هزینه تعمیر موتور ممکن است چندین میلیون تومان باشد.

پس اگر حتی کوچک‌ترین نشانه‌ای از خرابی تسمه تایم دیدید، بهتر است فوراً اقدام به تعویض کنید.

تفاوت تسمه تایم و تسمه دینام

خیلی از رانندگان این دو را اشتباه می‌گیرند:

ویژگی	تسمه تایم	تسمه دینام
محل نصب	داخل موتور	بیرون موتور
وظیفه	هماهنگی میل‌لنگ و میل‌سوپاپ	انتقال نیرو به دینام، پمپ هیدرولیک، کولر
علائم خرابی	بد کار کردن موتور یا روشن نشدن	از کار افتادن شارژ باتری یا کولر
هزینه تعویض	بالاتر	کمتر

نکات مهم برای افزایش عمر تسمه تایم

از قطعات اصلی و برند معتبر استفاده کنید.
هنگام تعویض، حتماً پولی‌ها و بلبرینگ‌های هرزگرد را نیز بررسی کنید.
نفوذ روغن یا ضدیخ به ناحیه تسمه، عمر آن را به‌شدت کاهش می‌دهد.
در سرویس دوره‌ای موتور، تسمه را از نظر ترک، پوسیدگی یا صدا بررسی کنید.
هرگز تسمه تایم را بیش از کیلومتر توصیه‌شده استفاده نکنید.

جمع‌بندی

تسمه تایم شاید قطعه‌ای ساده به نظر برسد، اما نقش آن در عملکرد موتور بسیار حیاتی است.
پاره شدن تسمه تایم می‌تواند خسارت‌های سنگینی به موتور وارد کند. پس حتماً برنامه منظم بازرسی و تعویض دوره‌ای را رعایت کنید و از قطعات اصلی برای خودروی خود بهره بگیرید.

اگر در فروشگاه خود قطعاتی مثل تسمه تایم، تسمه دینام، بلبرینگ هرزگرد یا کیت کامل تایم دارید، لینک‌دهی از این مقاله به آن صفحات می‌تواند هم برای سئو عالی باشد و هم نرخ تبدیل فروش را بالا ببرد.